دکه نرم افزار ایران

بازار نرم افزار ایران بازار خاصی است. بخش بزرگی از گردش مالی این بازار مربوط به نرم افزارهای سازمانی است. سیستم های مدیریت مالی، حسابداری، خرید و روش، انبارداری، مدیریت زنجیره تامین، مدیریت نیروی انسانی و در مقیاس بزرگتر، نرم افزارهای ERP. واضح است که شرکتهای کمتری سراغ نرم افزارهایی می روند که کاربران خانگی را هدف می گیرند. دلیل این امر واضح به نظر می رسد. حضور محصولات رقیب خارجی، با کیفیت بالاتر و قیمت کمتر. در این شرایط شاید طبیعی باشد که کاربر ایرانی بپذیرد که محصولی با زبان مادری خود را کنار بگذارد و محصول فرنگی را برگزیند.

در نگاهی دقیق تر می بینیم که در اغلب کشورهای جهان بخش بزرگی از بازار نرم افزار در دست رقبای امریکایی است. بیشتر شرکتهای بزرگ نرم افزاری دنیا در ایالات متحده قرار دارند. محصولات این شرکتها نه تنها به زبان انگلیسی، بلکه تقریبا به همه زبانهای پر مخاطب جهان در اختیار کاربران قرار می گیرد. این شرکتها با منابع گسترده مالی و تکنولوژیکی و با استفاده از دو مفهوم نرم افزاری جهانی سازی* و بومی سازی** به راحتی بازار جهانی را هدف قرار داده اند. در این بازار آزاد هر روز عرصه بر تولید کنندگان کوچکتر، تنگتر می شود. در این بازار تنها شانس شرکتهای نرم افزاری سایر کشورها برای زنده ماندن، تولید نرم افزارهایی با کیفیت دست کم نزدیک به محصولات امریکایی، قیمت پایین تر و تاکید بر نیازهای بومی کاربران است. موارد محدودی هم دیده شده اند که شرکتهایی در این کشورها از نقاط ضعف محصولات بزرگ استفاده کرده و با تولید محصولاتی بهتر، جهانی شده اند.

در ایران اما داستان شکل دیگری دارد. اینجا خرید و فروش نرم افزار فرنگی معامله ای است که نه تنها سود آن به جیب تولید کننده محصول نمی رود، پنجه اش گلوی شرکتهای نرم افزاری ایرانی را هم می فشارد. سود آن را مصرف کننده می برد و سارق! سارقی که گاه گاه عنوان "تولید کننده برتر نرم افزار" را هم از دولت معظم هدیه می گیرد.*** این سرقت قانونی، بی خطر و پر سود اجازه فکر کردن به تولید محصولات نرم افزاری بزرگ و پر هزینه را از تولید کننده داخلی می گیرد. اینجا اساسا رقابت با محصولات خارجی معنی پیدا نمی کند.

تنها راه باقی مانده برای تولید کننده ایرانی هدف گیری بازاری کوچک است. بازاری که مشتریان آن شرکتها و سازمانها هستند و محصولات آن نرم افزارهای اداری و سازمانی. نرم افزارهایی که بنا به دلایل خاصی بهتر است به طور بومی طراحی شوند و بخاطر نیاز مشتریان به پشتیبانی مداوم باید تولید کننده آن در دسترس باشد. به دلیل رقابت سخت تولید کنندگان در این فضای تنگ، درآمد شرکتهای ایرانی آنقدری نیست که اجازه رشد و توسعه کمی و کیفی محصولات را به آنان بدهد. اوضاع بدتر هم می شود وقتی می فهمیم که در همین بازار، درصد بزرگی از گردش مالی متعلق به یک یا دو شرکت است و باقی تکه نانی را بین خود قسمت کرده اند.

به همین سادگی به دست خود از یکی از پر سود ترین صنایع جهان محروم مانده ایم. ورود به بازار جهانی که هیچ، در همین ایران خودمان هم نتوانستیم بخش کوچکی از بازار را بدست بگیریم. درآمد هند از فروش جهانی نرم افزار، از درآمد حاصل از فروش عصاره جان کشورمان، نفت، بیشتر است و ما سر خود را می خارانیم. با وجدان ترین مصرف کننده ایرانی اگر از ابراز رضایت از اوضاع فعلی خجالت بکشد، تقصیر را گردن دولت می اندازد و دولت گردن تحریم های جهانی. شرکتهای ایرانی توان پرداخت دستمزد مناسب را ندارند و متخصاصان نرم افزار، بر سر دوراهی ترک کشور یا تغییر شغل مانده اند. سارقان فربه تر می شوند و بازارهای کاذب پر رونق تر.

اوضاع فعلی نه به سود آینده کشور است و نه به سود حال شاغلان این صنعت. نقطه شروع تغییر هرکجا که باشد مهم نیست.

این مشتی است از خروار صنعت کشور

-------------------------------

* Globalization

** Localization

*** کافی است به پشت جلد "محصولات" برخی از این "تولید کنندگان" نگاهی بیندازید. منظورم بسته های نرم افزاری است که تقریبا همه نرم افزارهای مطرح جهان را در چند دی-وی-دی جا داده اند.